ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΤΣΑΜΗΔΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΣΑΜΟΥΡΙΑΣ (β΄μέρος)

ΟΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥΣ, Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1940, Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ K.S.I.L.I.A,

Περνώντας στὸ θέμα τῶν ΠΕΡΙΟΥΣΙΩΝ, αὐτὸ ξεκινᾶ μὲ τὴ θέσπιση τοῦ πρώτου ἀγροτικοῦ νόμου 1072/1917 τῆς προσωρινῆς κυβέρνησης τῆς Θεσσαλονίκης τοῦ Ἔλ. Βενιζέλου. Ὁ Ἀγροτικὸς Νόμος κλήθηκε στὴν πρώτη ἐφαρμογή του νὰ καλύψει τὴν ἀδήριτη ἀνάγκη τῆς προσφυγιᾶς γιὰ διανομὴ ἀγροτικοῦ κλήρου, μετὰ τὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή. Γιὰ τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἀγροτικῶν αὐτῶν νόμων χρειάσθηκε νὰ κηρυχθοῦν ἁπαλλοτριωτέα τὰ μεγάλα κτήματα, τὰ τσιφλίκια, τῆς Θεσσαλίας καὶ τῆς Ἠπείρου . Καὶ ἀσφαλῶς ὁ σκοπὸς  τῶν νόμων δὲν ἦταν ἡ δέσμευση τῶν κτημάτων στὴν Τσαμουριά, ποὺ ἦταν ἕνα ἐλάχιστο ποσοστὸ σὲ σχέση μὲ τὶς τεράστιες ἐκτάσεις τῆς Θεσσαλίας. Τὰ ἀπαλλοτριωθέντα κτήματα στὴν Τσαμουριὰ ἀνῆκαν σὲ 15-20 τὸ πολὺ οἰκογένειες μουσουλμάνων Τσάμηδων, μερικοὶ μάλιστα ἀπὸ τοὺς ὁποίους κατοικοῦσαν εἴτε στὴν Κῶν/πόλη, εἴτε στὰ Τίρανα ἢ καὶ στὴ Ρώμη. Αὐτοὶ ἔγιναν ὄργανα τῆς πολιτικῆς τῆς Ἰταλίας καὶ τῆς Ἀλβανίας καὶ πρόβαλαν τὸ πρόβλημά τους ὡς πρόβλημα ὅλου του τσάμικου λαοῦ. Τὸ ἰδιοκτησιακὸ ὅμως ἦταν ἀποκλειστικὰ θέμα τῶν 15-20 αὐτῶν τσιφλικάδων, ὅπως ἀνάλογο ἦταν τὸ θέμα τῶν χριστιανῶν τσιφλικάδων τῆς Θεσσαλίας Εἶχαν καὶ αὐτοὶ δικαίωμα σὲ ἀποζημίωση ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ κράτος, πράγμα ποὺ ἴσχυε καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους μεγαλοκτηματίες. Ὅμως αὐτοὶ τόλμησαν νὰ ζητήσουν, μὲ ἐπίσημη προσφυγὴ καὶ ἀλβανικὴ ὑποστήριξη στὴν Κοινωνία τῶν Ἐθνῶν (Κτ.Ε.) τὸν Μάρτιο τοῦ 1928, εἰδικὴ μεταχείριση γιὰ τὸ ὕψος τῶν ἀποζημιώσεων τῶν κτημάτων τους. (Ἤθελαν δηλαδὴ νὰ εἶναι τὸ ἴδιο προνομιοῦχοι σὲ σχέση μὲ τοὺς Χριστιανοὺς ὅπως ἦταν καὶ ὅταν τοὺς εἶχαν σκλαβωμένους) Τὴν ἐπιδιωκόμενη προνομιακὴ μεταχείριση ἀπέρριψε ὡς παράλογη ἡ Κ.τ.Ε., σὲ 1 διπλωματικὴ ἥττα τῆς Ἀλβανίας.

Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι οἱ ἀπαλλοτριώσεις τοῦ 1925 τῶν μεγαλοϊδιοκτητῶν δὲν εἶχαν δυσμενῆ ἐπίδραση στὶς σχέσεις τῶν πληθυσμῶν. Οὔτε νοιάστηκε κανένας μουσουλμάνος Τσάμης γιὰ τὸ ὅτι ἀπαλλοτριώθηκαν κτήματα τοῦ τάδε μπέη, οὔτε ἐνίωσε φτωχότερος ἐπειδὴ ὁ μπέης δὲν πῆρε ὅση ἀποζημίωση ἤθελε. Νὰ σημειώσουμε, ἐξάλλου, ἐδῶ ὅτι οἱ μουσουλμάνοι Τσάμηδες κατοικοῦσαν σὲ χωριὰ τοῦ κάμπου καὶ εἶχαν στὴν πλειονότητά τους ἐπαρκῆ μέσα γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀναγκῶν  τους. Τὴ γενίκευση γιὰ περιουσίες ὅλων τῶν Τσάμηδων τὴν εἶχαν προπαγανδίσει αὐτοὶ ποὺ ἔχασαν τὰ τσιφλίκια τους καὶ τὴν ἔκανε σημαία της ἡ κακοήθης διπλωματία τῆς μουσολινικῆς Ἰταλίας καὶ τῆς Ἀλβανίας.

Ὡστόσο ἀπὸ τὸ 1912-13 ἡ προπαγάνδα αὐτὴ ὀργίαζε καὶ  ἐπεδίωκε νὰ καταστεῖ ἡ Ἰταλία κηδεμόνας τοῦ ἀλβανικοῦ κράτους ἀλλὰ καὶ  «προστάτιδα δύναμη» τῶν μουσουλμάνων τῆς Τσαμουριᾶς.. Ἡ ἀλβανικὴ κυβέρνηση ἀκολούθησε μία ἐπίδειξη ἐχθρότητας πρὸς τὴν Ἑλλάδα καὶ χρησιμοποίησε τὸ θέμα τῆς Τσαμουριᾶς γιὰ ἀντιπερισπασμὸ πρὸς τὸ ὑπαρκτὸ καὶ διεθνῶς ἀναγνωρισμένο θέμα τῆς ἑλληνικῆς μειονότητας τῆς Β. Ἠπείρου.  Πρόβαλλε συχνὰ τὸ πρόβλημα τῶν Τσάμηδων, γιὰ νὰ ἐκβιάζει τὴν ἑλληνικὴ πολιτεία, μὲ τὸ πρόσχημα τῆς καταπίεσής τους ἀπὸ τὶς ἑλληνικὲς ἀρχές. Τὴν ἴδια ὥρα ἐλάμβανε σκληρὰ καταπιεστικὰ μέτρα σὲ βάρος τῆς ἑλληνικῆς μειονότητας τῆς Β. Ἠπείρου, μὲ ἀπολύσεις καὶ ἐξορίες ἑλληνοδιδασκάλων, ἀπαγόρευση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας (ἐκτὸς μόνον ἀπὸ λίγα χωριὰ τοῦ Ἀργυροκάστρου), ἀλβανοποίηση τῶν σχολικῶν κτιρίων ποὺ εἶχαν ἱδρύσει μὲ εἰσφορὲς τοὺς οἱ Ἕλληνες, διωγμὸ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας κ.λπ.

Οἱ Ἰταλοὶ ἐξ ἄλλου, γνωρίζοντες τὸ ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον τῶν Ἀλβανῶν γιὰ τὴ Θεσπρωτία, καθὼς καὶ τὸν πόθο τους νὰ ἐπεκταθοῦν πρὸς αὐτὴν δὲν ἄφηναν εὐκαιρία ποὺ νὰ μὴν τοὺς  ὑποδαυλίζουν. Ἔτσι ὑποκινήθηκε ἕνα κίνημα ἀλυτρωτισμοῦ μὲ τὴν ἐπίδραση τῆς ἀλβανικῆς ἀλλὰ καὶ τῆς ἰταλικῆς φασιστικῆς προπαγάνδας ποὺ πρόβαλαν τὴν ἰδέα δημιουργίας τῆς «Μεγάλης Ἀλβανίας».

Τὰ σχέδια αὐτὰ ἄρχισαν νὰ λαμβάνουν σάρκα καὶ ὀστᾶ μὲ τὴν κατάληψη τῆς Ἀλβανίας ἀπὸ τὰ ἰταλικὰ στρατεύματα τὸ 1939. Στὶς 12 Αὐγούστου 1940, σὲ συνάντηση ποὺ εἶχε ὁ Μουσολίνι μὲ τοὺς Τσιάνο, καὶ Βισκόντι Πράσκα , ἀνακοίνωσε τὴν ἐπιθυμία του γιὰ κατάληψη τῆς Τσαμουριᾶς καὶ τῆς Κέρκυρας. Ἀπὸ τὸν Αὔγουστο πολλοὶ Τσάμηδες φεύγουν στὴν Ἀλβανία καὶ ἐντάσσονται ἐθελοντικὰ σὲ ἰταλικὰ τάγματα ἡ χρησιμοποιοῦνται σὰν κατάσκοποι τῶν Ἰταλῶν  Τσάμης ἦταν ὁ ληστὴς Νταοὺτ Χότζα, ἡ ὑποτιθέμενη δολοφονία τοῦ ὁποίου ἀπὸ Ἕλληνες στάθηκε ἡ ἀφορμὴ τοῦ Μουσολίνι γιὰ τὴν κήρυξη πολέμου κατὰ τῆς Ἑλλάδας τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1940,

Ἡ εὐκαιρία νὰ δείξουν οἱ Τσάμηδες τὸ ἀνθελληνικό τους μένος δόθηκε κατὰ τὴν κήρυξη τοῦ Ἑλληνο-ἰταλικοῦ Πολέμου. Τὸ ἀπόγευμα τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940,  ἐντάσσονται μετὰ ἀπὸ προετοιμασία στὸν Ἰταλικὸ Στρατὸ ὀργανώνοντας δύο (2) Τάγματα δικά τους καὶ μὲ 10 περίπου Ἀλβανικὰ Τάγματα, εἰσβάλουν στὴ Σαγιάδα καὶ στοὺς Φιλιάτες, ὡς μισθοφόροι σύμμαχοι τῶν Ἰταλῶν. Ἐνῶ τὸ ἰταλικὸ 25ο Σῶμα Στρατοῦ ποὺ εἶχε ἀναλάβει τὸν τομέα ἐπιχειρήσεων τῆς Ἠπείρου, ἔφερε τὸ ὄνομα «Σῶμα Στρατοῦ Τσαμουριᾶς».  Παράλληλα, ἄλλοι ποὺ ὑπηρετοῦσαν - ὡς Ἕλληνες πολίτες – στὸν ἑλληνικὸ στρατὸ ἔπαιξαν τὸ ρόλο τῆς «πέμπτης φάλαγγας». Πολλὰ ἐγκλήματα ἔγιναν στὸ διάστημα τῶν λίγων ἡμερῶν ποὺ κατέλαβαν οἱ Ἰταλοὶ τὴ Θεσπρωτία ἐνῶ μόλις ἄρχισε ἡ προέλαση τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ συχνὰ δέχθηκε προδοτικὰ χτυπήματα ἐκ τῶν ὄπισθεν περνώντας ἀπὸ χωριὰ Τσάμηδων. Σὰν ἀποτέλεσμα τὰ πιὸ ἐπικίνδυνα στοιχεῖα φυλακίσθηκαν καὶ κρατήθηκαν προληπτικὰ στὴ Κόρινθο καὶ τὴ Χίο χωρὶς ὡστόσο νὰ ἐκτελεσθεῖ κανεὶς τοὺς ἂν καὶ ἦταν ἔνοχοι ἐσχάτης προδοσίας ἐν καιρῶ πολέμου.

Μετὰ τὴν κατάρρευση τοῦ μετώπου, οἱ Ἰταλοὶ παρέδωσαν τὴ Θεσπρωτία στὸ ἔλεος τῶν Τσάμηδων. Συγκεκριμένα, σὲ στενὴ συνεργασία μὲ ἐπιφανεῖς Τσάμηδες σχεδίασαν στὴν Παραμυθιά, ὅπου κατέλυσαν καὶ διέλυσαν τὶς Ἑλληνικὲς Ἀρχές, τὸν πλήρη ἀφελληνισμὸ τῆς περιοχῆς (3 Μαΐου 1941). Ἔτσι σὲ μικτὰ χωριὰ ἔδωσαν τὴ διοίκηση σὲ Μουσουλμάνους ἀποκλειστικά. Ἵδρυσαν τὴν Ἀλβανικὴ Φασιστικὴ Νεολαία «Μιλίτσια» καὶ μὲ διάταγμα τῆς Ἰταλικῆς κυβερνήσεως διορίστηκαν οἱ ἀδελφοὶ Νουρὴ Ντίνο καὶ Ναζὰρ Ντίνο ἀπὸ τὴν Παραμυθιά, ὁ μὲν πρῶτος Ὕπατος Ἁρμοστὴς Θεσπρωτίας (!) , ὁ δὲ δεύτερος Συνταγματάρχης τῆς «Μιλίτσια». Ἀργότερα , τὸν Ἰούλιο τοῦ 1942,  καὶ πάντα ὑπὸ τὴν σκέπη τῶν Ἰταλῶν, οἱ Τσάμηδες συγκροτοῦν τὴν διαβόητη τρομοκρατικὴ ὀργάνωση K.S.I.L.I.A. («Ἀλβανικὸ Σύστημα Πολιτικῆς Διοικήσεως») μὲ 14 Τάγματα  μὲ ἰταλικὲς στρατιωτικὲς στολὲς καὶ ὁπλισμὸ ἔχοντας ὡς κύριο στόχο τοὺς τὴν ἐξολόθρευση τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ στὴν περιοχὴ τῆς Θεσπρωτίας. Τὰ τάγματα αὐτὰ ἐπιδόθηκαν μὲ ἀνήκουστη θηριωδία στὸ «πλιάτσικο» τῶν οἰκιῶν καὶ καταστημάτων τῶν Ἑλλήνων Χριστιανῶν ἐνῶ παράλληλα ὑποχρέωσαν τοὺς Ἕλληνες νὰ φοροῦν τὸ γνωστὸ Ἀλβανικὸ ἄσπρο σκοῦφο

Ὡστόσο εἶναι σημαντικὸ νὰ ἀναφέρουμε στὸ σημεῖο αὐτὸ ὅτι οἱ Ἰταλοὶ δὲν ἐπιχείρησαν νὰ ἑνώσουν τὴ Τσαμουριὰ μὲ τὴν Ἀλβανία ὅπως ἔγινε στὸ Κόσσοβο ἀντιλαμβανόμενοι φανερὰ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ Τσάμηδες ἦταν μειοψηφία στὴ περιοχή.

Γιὰ νὰ τρομοκρατήσουν ἀκόμη περισσότερο τὸ Ἑλληνικὸ στοιχεῖο, καὶ νὰ ἐπιδείξουν στὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση οἱ Τσάμηδες, ὅτι ἐπιθυμοῦν τὴν ἀπόσπαση τοῦ Νομοῦ Θεσπρωτίας ἀπὸ τὸν ἑλληνικὸ κορμό, δολοφονοῦν μπρὸς στὸ Νομαρχιακὸ κατάστημα τὸν ἀναπληρωτὴ Νομάρχη Γ. Βασιλάκο  στὶς 19 Φεβρουαρίου 1942  ἐνῶ  στὶς 24 Ὀκτωβρίου ἐκτελεῖται στὴν Καλτερίζα ὁ ἱερέας Ἀνδρέας Βασιλείου. Συνολικὰ τὸ 1941 ἔχουμε 28 δολοφονίες μόνο ἀπὸ Τσάμηδες, ἐνῶ τὸ 1942 90. Νὰ σημειώσουμε ὅτι τὰ νούμερα αὐτὰ εἶναι  τὰ ἐπιβεβαιωμένα, καθὼς ὑπάρχουν ἄλλες τόσες περιπτώσεις ἐξαφανισθέντων ἢ ἀνευρευθέντων  ἀργότερα νεκρῶν γιὰ τὶς ὁποῖες ἁπλῶς δὲν ἔχουμε αὐτόπτες μάρτυρες ἢ κάποιο ἐπίσημο ὄργανο τῆς πολιτείας γιὰ νὰ τὶς καταγράψει καθὼς ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 1941 οὐσιαστικὰ δὲν ὑφίσταται κανένα στοιχεῖο ἑλληνικῆς διοίκησης στὴ Θεσπρωτία.

Οἱ δολοφονίες  αὐτὲς  ὑπῆρξαν τὸ σύνθημα τῶν ὁμαδικῶν ἐκτελέσεων σ΄ ὁλόκληρο τὸ Νομό, μὲ κορύφωση τὴν ἐκτέλεση τῶν 49 προκρίτων τῆς Παραμυθιᾶς (29-9-1943).Σὲ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἰταλικῆς κατοχῆς τῆς Ἠπείρου, ὁμάδες ἔνοπλων Τσάμηδων, εἶχαν δημιουργήσει κλίμα τρομοκρατίας καὶ εἶχαν ἐπιδοθεῖ στὸ πλευρὸ τῶν ἰταλικῶν δυνάμεων σὲ ἀμέτρητες πράξεις αὐθαιρεσίας, βιαιοπραγιῶν, δολοφονίες, βιασμούς, καταστροφὲς κλπ Παράλληλα  σὲ Ἕλληνες προέδρους κοινοτήτων ἔθεταν ἐκβιαστικὰ τὸ δίλημμα νὰ ὑπογράψουν τὴν προσάρτηση τῆς Θεσπρωτίας στὴν Ἀλβανία, διαφορετικὰ ἡ περιουσία τοὺς ἀλλὰ καὶ ἡ ζωή τους   καὶ ἡ τιμὴ τῆς οἰκογενείας τοὺς ἦταν στὸ ἔλεος τῶν Ἀλβανῶν. Ἐνδεικτικὰ  στὶς 27-7-44 στὸ μεικτὸ  χωριὸ Πηγαδούλια συγκέντρωσαν τοὺς κατοίκους μπροστὰ στὸ τέμενος καὶ ὅταν ὁ πρόεδρος Ν. Σιούτης ἀρνήθηκε νὰ ὑπογράψει τὸ ψήφισμα ἐκτελέστηκε μπροστὰ στοὺς συγχωριανούς του. Στὶς 6-12- 44 ἐκστρατεύουν στὰ χειμερινὰ λιβάδια τοῦ χωριοῦ Σκανδάλου καὶ φονεύουν 15 βοσκοὺς  κλέβοντας καὶ τὰ κοπάδια τους. Ἐξολοθρεύουν τοὺς ἄνδρες 4 οἰκογενειῶν (Ζήκου, Χρηστούλη, Ντίσιου καὶ Πιτούλη), οἱ ὁποῖοι ὡστόσο μπροστὰ στὸ ἐκτελεστικὸ ἀπόσπασμα πετοῦν κατάμουτρα στοὺς φονιάδες τους: κάντε ὅτι θέλετε. ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΘΑ ΞΑΝΑΡΘΟΥΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ.

Νεκροὶ – ἐξαφανισμένοι:  1 στοὺς 50 ὁ ὑψηλότερος μέσος ὅρος ἀπωλειῶν γιὰ τοὺς νομοὺς τῆς Ἑλλάδος    (συνεχίζεται)

Φώτο πάνω: Τὸ μνημεῖο τῶν 49 προκρίτων σφαγιασθέντων ἀπὸ τοὺς Τσάμηδες  στὴν Παραμυθιὰ. Κάτω: Τὸ τάγμα τοῦ Νούρι Ντίνο