Ο Κλεισαρίτης παραγκωνισμένος εθνομάρτυρας Θεοδόσης Λαζάκης

 ΕΝ ΑΝΑΜΟΝΗ ΤΗΣ «80ΧΡΟΝΗΣ» ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΜΝΗΜΗΣ!

     Αυτή είναι η φωτογραφία του! Προσπαθώ να τον φανταστώ 54χρονο, ηλικία στην οποία εκτελέστηκε. Η απόφαση καταδίκης από το στρατηγείο του Κλεισαριού, αλλά εφαρμόστηκε από το παρτιζάνικο στρατηγείο του Θεολόγου! Ποια ήταν η αγόρευση των αυτοαποκαλούμενων «εισαγγελείς του βουνού»; «Έλλην φανατικός, εθνικιστής, προπαγάνδιζε τα παιδιά των πέριξ, πολλά από τα οποία είχε διδάξει, να μη εντάσσονταν στις παρτιζάνικες γραμμές, ήταν όργανο του Ζέρβα και του Βασίλη Σαχίνη, δήθεν συνεργάτης των Γερμανών κ.λ.π. » οπότε για τους νέους δυνάστες που αναμένονταν μετά τον «Ε. Α. Αγώνα», όπως τον αποκαλούσαν, θεωρήθηκε «εχθρός του λαού». Ποιοι και γιατί εκτέλεσαν το Θεοδόση Λαζάκη; Δυστυχώς 20χρονα παιδιά από τα πέριξ, τα οποία καθώς φοιτούσαν στην Ελλάδα  μυήθηκαν την κομμουνιστική ιδεολογία και είχαν  επιστρέψει να την πειραματισθούν  στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, στα χωριά μας. Έπρεπε να την πειραματισθούν με πειθώ όμως ή με ένα  αυτόματο στην πλάτη και μια κουμπούρα στη μέση να εξόντωναν αυτούς που πίστευαν ότι αναμενόταν πιο βάρβαρη σκλαβιά;

     Γιατί έτσι συνέβηκε! Οι «υποτιθέμενοι» αριστεροί διανοούμενοι, το πλείστον 20χρονα παιδιά, εξόντωναν τους «υποτιθέμενους» δεξιούς διανοούμενους, τους σοφότερους για το τι αναμένονταν, εξόντωναν δασκάλους, γονείς, τα ίδια τα αδέρφια τους. Το «υποτιθέμενοι» σημαίνει ότι στην Κοινότητα μας δεν έπρεπε να υπήρχαν φανατικοί ιδεολογιών, ούτε αριστεροί ούτε και δεξιοί.  Ο σκοπός και των μεν και των δε έπρεπε να ήταν ένας και μόνο: Να έδιωχναν τον καταχτητή, να έδιωχναν μπέηδες και αγάδες και να επέστρεφαν τις ιδιοκτησίες, ιδιωτικές και εκκλησιαστικές  στους πραγματικούς ιδιοκτήτες, καθώς οι μπέηδες και οι αγάδες, η τουρκοκρατία και η αλβανοκρατία, τους τις είχαν οικειοποιήσει αυθαίρετα. Άλλο αν η Κοινότητα βρισκόταν μεταξύ δύο «εμφυλίων», οπότε για να εφαρμόζονταν τα όσα πιο πάνω χρειάζονταν και μάνιασμα και «θηλυκά μυαλά»!

     Εφόσον αυτή η νέα γενιά Κομουνιστών είχε στους κόλπους της και γραμματιζούμενους και φιλόσοφους, γιατί έγινε παίγνιο και των δύο «διχασμένων» γειτόνων λαών, εις βάρος των συμπατριωτών της και γιατί προσχώρησε στην παράταξη όπου ήταν και ύποπτη και στο βάθρο της είχε παιδιά πρώην μπέηδων και αγάδων;  Αυτό προπαγάνδιζε ο Θεοδόσης Λαζάκης!

     Γεννήθηκε το 1890 στο Κλεισάρι της Πάνω Δρόπολης. Αφού τελείωσε το Δημοτικό σχολείο στο χωριό του, επίσης το Έλληνο-Γαλλικό Λύκειο της Κωνσταντινούπολης και το Μονοτάξιο Διδασκαλείο  της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, το 1912 επέστρεψε στο χωριό του και δάσκαλος πια (εκτός από το χωριό του) δίδαξε στα χωριά Πέπελη, Σελλειό, στην Πωγωνιανή Πωγωνίου και στο Γηρομέρι των Φιλιατών. Και όχι μόνο! Στα περίπου 30 χρόνια της διδασκαλίας του ανεδείχθη ως ο «καλύτερος των καλύτερων» δασκάλων, για την εξαίρετη μόρφωσή του και τις αγωνιστικές του δραστηριότητες, υπέρ όλων των Βορειοηπειρωτών συμπατριωτών του.

     Το κατηγορητήριο που τον καταδίκασε είχε μεν βάση, καθώς συνεργάζονταν με τον Βασίλη Σαχίνη και προσπαθούσε να έχει την στήριξη του Ζέρβα, αλλά δεν αγωνίζονταν για αντιπαλότητα, αγωνίζονταν για την ουδετερότητα της ιδιαίτερης πατρίδα του, των περιοχών μας. Άλλο αν αδύνατο και αυτό, γιατί η αντίπαλη παράταξη, οι Κομμουνιστές, όχι μόνο ασκούσαν ένοπλη βία, είχαν και την στήριξη του Κ.Κ. Ελλάδας, με απώτερο στόχο της την διάδοση και την εφαρμογή της Μαρξιστικής-Λενινιστικής Ιδεολογίας.   

     Στο Κλεισάρι το Παρτιζάνικο Στρατηγείο της Δρόπολης! Παρτιζάνικη συγκέντρωση  όμως και το το Σελλειό, το διπλανό χωριά πάνω από το Κλεισάρι, από παιδιά νεανικής ηλικίας, από Δρόπολη, Πωγώνι, από τον Βούρκο και τα Ριζά. Ο Θεοδόσης όμως, ως δάσκαλος πεπειραμένος και μυαλωμένος, αν και χωρίς αυτόματο στην πλάτη και κουμπούρα στη μέση, αντιστέκονταν με πειθώ όσο κανένας άλλος στην περιοχή μας. Όπως το 1935 με το πρόβλημα των σχολείων, το ίδιο με τα προβλήματα της εκκλησίας, έτσι και τώρα με τους κινδύνους που έβλεπε ότι επιβάλλονταν στην Κοινότητα, από τα ίδια τα παιδιά της, πως μπορούσε να μείνει έξω από το κάδρο εξόντωσης των Μειονοτικών και των εισαχθέντων Ελλήνων Κομουνιστών, μαζί και των Αλβανών Κομμουνιστών που καιροφυλακτούσαν;

     Δυστυχώς αν και πέρασαν 35 χρόνια εκδημοκρατισμού, κανείς δεν ασχολήθηκε για να φωτίσει ποιο το δίκαιο και ποιο το άδικο εκείνης της περιόδου! Αντί αυτού οι δυο παρατάξεις αλληλοκατηγορούνται, όταν η Εθνική Ελληνική Μειονότητα έπρεπε να είχε και ενιαία φωνή και χωρίς ξένες επεμβάσεις!

     Στις 18 Ιουνίου του 1944 οι Κομμουνιστές τον συνέλαβαν στο Κλεισάρι και τον φυλάκισαν στο σχολείο του χωριού. Μαζί του και τον Θανάση Δήμο, τότε δημογέροντας του χωριού. Ποιοι ήταν διοικητές του Παρτιζάνικου Στρατηγείου; Μειονoτικοί από τα πέριξ χωριά! Επειδή στην ανάκριση δεν μπόρεσαν να τους κάμψουν το γόητρο, τυχὀν να αποφύγουν και αντίδραση από τα γύρω χωριά, την επόμενη, συνοδεία παρτιζάνικης φρουράς, επίσης ομογενών, τους οδήγησαν στο στρατηγείο του Θεολόγου,  εννοείται και τον φάκελο για την καταδίκη τους.

     Στον Θεολόγο, στο φονιάρικο σπίτι του Γιώργο Ζήση, όπως το αποκαλούν οι Ριζιώτες, μέρα και νύχτα ανακρίσεις, μέρα και νύχτα βασανιστήρια από Μειονοτικούς, χωρίς αποτέλεσμα όμως! Τι θα αποφάσιζε το στρατηγείο του Θεολόγου; Επέστρεψε  συνοδεία τον δημογέροντα στο Κλεισάρι, υπό την προϋπόθεση να εκτελεστεί στο χωριό του προς εκφοβισμό, όπως και έγινε. Ενώ την 25^η Ιουνίου (του 1944) έβγαλε τον Θεοδόση Λαζάκη από το βασανιστήριο και αφού τον έστησαν όρθιο στον τοίχο κοντινής εκκλησίας, ενώπιον κατοίκων από τα πέριξ χωριά τους οποίους είχαν αναγκάσει να βρεθούν, τον εκτέλεσαν και τον χωμάτισαν επί τόπου. Τα ονόματα των δήμιων του Κλεισαριού και του Θεολόγου είναι γνωστά, αλλά εκτός του ότι στα τελευταία του απόγειου της καριέρας τους το ίδιο το κράτος που είχαν υπηρετήσει με φανατισμό, τους απογείωσε ντροπιαστικά και εκτός του ότι έχουν αφήσει τα εγκόσμια, τι σημασία έχει αν τα αναφέρομε; Είχαν μετανιώσει αλλά ήταν αργά!.

     Ευτυχώς που τα 5 από τα 6 αγόρια του Θεοδόση, πρόλαβαν και δραπέτευσαν στην Ελλάδα. Όχι όμως η σύζυγός του με τον μικρότερο γιο και τις δύο κόρες του, καθώς παρέμειναν στο χωριό με τους παππούδες τους. Άλλο αν και αυτοί δεν γλίτωσαν την εξορία! Με το άνοιγμα των συνόρων όμως, όλα τα αγόρια του Θεοδόση βρέθηκαν από τους πρώτους στο Κλεισάρι, όπου εκτός του ότι κατόρθωσαν να ανακαλύψουν τον τάφο του πατέρα τους, τα οστά του οποίου μετέφεραν στο κοιμητήριο του χωριού, χρηματοδότησαν για την αναστήλωση και για όλα τα εσωτερικά της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, όπου το καθεστώς την είχε μετατρέψει σε στάβλο γιδοπροβάτων. Επίσης για την ανακαίνιση του κεντρικού αγωγού ύδρευσης, μήκους 3.5 χλμ. με αλλαγή σωλήνων και άλλες εργασίες στην πηγή, αλλά και τον διαμερισμό του νερού σε κάθε σπίτι. Για τα δύο αυτά πρώτα και σημαντικά έργα, οι γιοι του Θεοδόση Λαζάκη, ο Θεοφάνης, ο Θεμιστοκλής, ο Χριστόφορος, ο Ανδρέας, ο Αλέξανδρος και ο Αριστείδης ( όλοι αείμνηστοι) προσφέρθηκαν και δαπάνησαν πάνω από 10 εκατομμύρια δραχμές. Εκτός του ότι ένας από τους γιους του, ο Θεμιστοκλής, το 1994 βοήθησε για την ίδρυση της αδελφότητας Κλεισαριού στην Αθήνα, στην οποία για αρκετά χρόνια τέθηκε και επικεφαλής της, ως ο πρώτος πρόεδρος.

     Θα μνημονεύσουν οι Κλεισαρίτες τα 80χρονα επετείου μνήμης του Θεοδόση Λαζάκι; Αν θυμάμαι καλά με την παρότρυνση του Κωνσταντίνου Καραλή, τότε Πρόεδρος της Αδελφότητας Κλεισαριτών στην Αθήνα, παρών και εγώ ως δημοσιογράφος, μαζευτήκαμε μερικοί σε κάποιο χώρο κοντά στην πλατεία της ΟΜΟΝΟΙΑΣ και μνημονεύσαμε τα 65χρονα του εν λόγω. Παρών όλοι οι γιοι του, επίσης και ο άλλοτε πρόεδρος της οργάνωσης της «ΟΜΟΝΟΙΑΣ», αείμνηστος Γ. Λαμποβητιάδης. Έλειπαν όμως οι Κλεισαρίτες, εκτός από τον αείμνηστο Αριστείδη Μπούζι, ο οποίος είχε αναλάβει και την ειδοποίηση των Κλεισαριτών της Αθήνας. Επειδή όλα αυτά τα χρόνια, με άρθρα μου σε τοπικές εφημερίδες και σε ιστοσελίδες, έχω προσπαθήσει ώστε το χρέος μας για παραγκωνισμένους αγωνιστές να γίνει παράδοση, όπως έχει γίνει παράδοση  (και καλώς συνεχίζει) η μνημόνευση αυτών που είχαν θυσιαστεί αγωνιζόμενοι εναντίον του ξένου καταχτητή, και επειδή έχουμε αρκετές μέρες μπροστά μας για την προετοιμασία μιας καλύτερης οργάνωσης, ώστε αυτή η Επέτειος να μνημονευτεί στο Κλεισάρι, όπως το αποφασίσουν οι Κλεισαρίτες, με την εκλογή και της νέας Επιτροπής της Αδελφότητας στην Αθήνα, ευελπιστώ ότι η Επέτειος μνήμης δεν θα παραμεληθεί.

Τ. Λαχανάς